Skip to main content

Privredno pravo se može posmatrati i definisati na više načina.

Kao grana pravnog sistema i pozitivnog prava, koje se izdvojilo iz građanskog prava,

privredno pravo obuhvata sve pravne norme kojima se uređuje pravni položaj privrednih subjekata, njihov odnos prema državi

i njihovi uzajamni pravni poslovi u vezi sa prometom robe i novca.

Privredno pravo, kao naučna disciplina, primenom naučnih metoda izučavanja, proučava i tumači pravna pravila važna za regulisanje statusa privrednih subjekata i njihovih pravnih poslova. Privredno pravo može da se posmatra i kao posebna grana privrede i u tom kontekstu obuhvata pravne norme kojima se reguliše pravni položaj i status privrednih subjekata, njihov međusobni odnos, odnos prema državi i uređuju se njihovi pravni poslovi koji imaju privredni karakter.

Privredno pravo je:
– pozitivno pravo (privredno pravo se sadrži važeće pravne propise i sve propise koji su na snazi),
– mešovito pravo (stvara ga i država i grupe ljudi odnosno njihove organizacije, a prati ga državna sankcija),
– međunarodno i unutrašnje privredno pravo,
– javno i privatno (reguliše zaštitu opštih interesa, sadrži imperativne norme kao javno pravo, dok kao privatno sadrži norme dispozitivnog karaktera koje štite privatni interes i ujedno reguliše odnos između privrednih subjekata na osnovu saglasnosti njihovih volja),
– materijalno (privredno pravo uređuje sva ovlašćenja, prava i obaveze privrednih subjekata).

Izvori privrednog prava su brojni i dele se na:
1. Materijalne i formalne
Materijalni izvori privrednog prava su ekonomski, društveni i politički uslovi, dok su formalni izvori privrednog prava oblici u kojima se pravna pravila izražavaju i oni se dele na državne (koje donosi zakonodavac) i autonomne (koje donosi privredni subjekt).Izvori privrednog prava koje donosi zakonodavac obuhvataju: ustav, zakone, podzakonske akte i sudsku praksu. Izvori privrednog prava, koji se vezuju za privredne subjekte (privrednike) su: poslovni običaji, uzanse, opšti uslovi poslovanja, ugovori, trgovinski termini i klauzule.
2. Ostale izvore privrednog prava
U ostale izvore privrednog prava ubrajaju se sva ona prava koja su vezana za nastanak i razvoj privrednog prava: predratno trgovinsko pravo, građansko pravo, pravna doktrina.

Za privredno pravo se često koriste termini i trgovinsko pravo, poslovno pravo i korporativno pravo. Nazivi koji su u upotrebi su vezani za razvoj trgovinskog prava, koje je prošlo kroz tri faze. Prva faza je faza u kojoj je trgovinsko pravo nastalo i razvijalo se na osnovama tradicionalnog, klasičnog trgovinskog prava. Druga faza obuhvata period od 1946. do 1988. godine u kom se trgovinsko pravo razvijalo, izgrađivalo i unapređivalo prvo kao administrativno, a zatim kao samoupravno privredno pravo. U trećoj fazi (od 1988. godine), donose se brojni zakoni kojima se uređuje trgovinsko pravo i razvija se u privredno pravo donošenjem Zakona o preduzećima i drugih saveznih sistemskih zakona. U tom periodu harmonizuje se domaće privredno pravo sa pravom EU, posebno u periodu od 2004. do 2011. godine koja je donet i Zakon o privrednim društvima, Zakon o tržištu kapitala, Zakon o sporazumnom finansijskom restrukturiranju privrednih društava.

Centralno mesto privrednog prava zauzimaju sva pravna pitanja i regulative koje se odnose na privredne subjekte. Subjekti privrednog prava su sva fizička i pravna lica, koja u privrednopravnom prometu mogu biti nosioci prava i obaveza. To su ona lica koja obavljaju privrednu delatnost za koju su se registrovali sistematski, trajno, stručno radi sticanja dobiti. Subjekti privrednog prava (privredni subjekti) su sva fizička i pravna lica, organizovana u formi preduzetnika, privrednih društava u vidu ortačkog društva, komanditnog društva, društva sa ograničenom odgovornošću, akcionarska društva kao i drugi oblici obavljanja privrednih delatnosti u skladu sa posebnim zakonima kao što su zadruge, banke, berze, osiguravajuća društva, javna preduzeća koje osniva država.

Zakon kojim se u najvećoj meri reguliše pitanje pravnog položaja privrednih subjekata, a time i privredno pravo u Srbiji, je Zakon o privrednim društvima. Zakonom o privrednim društvima se uređuje pravni položaj privrednih društava i drugih oblika organizovanja, a posebno njihovo osnivanje, upravljanje, statusne promene, promene pravne forme, prestanak i druga pitanja od značaja za njihov položaj, kao i pravni položaj preduzetnika.