Prema Zakonu o obligacionim odnosima važi opšte pravilo vezano za sticanje bez osnova:
(1) Kad je neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće – da naknadi vrednost postignutih koristi.
(2) Obaveza vraćanja, odnosno naknade vrednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao.
Sticanje bez osnova postoji kada neko činidbom ili na neki drugi način stekne nešto što mu po pravu ne pripada.
Sticanje bez osnova se još naziva neosnovano obogaćenje (izraz koji je korišćen u Opštim uzansama). Smatra se posebnim izvorom obligacija, koji ima manji značaj i obuhvatnost u odnosu na ugovor ili prouzrokovanje štete.
Osiromašeni ima pravo da potražuje ono što je obogaćeni primio. Kada je neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu drugog lica, a taj prelaz nema svoj pravni osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, obogaćeni sticalac dužan je da vrati stečenu imovinu kada je to moguće ili da je nadoknadi u novcu kada povraćaj nije moguć.
Zakon o obligacionim odnosima nalaže da sticalac bez osnova stečeno vrati imaocu. U suprotnom lice na čiji račun je obogaćenje usledilo ima prvo na tužbu protiv sticaoca.
Sticanje bez osnova je obligacioni odnos u kom učestvuju dva lica:
1. sticalac ili dužnik,
2. poverilac.
Do sticanja bez osnova u obligacionim odnosima dolazi kada su ispunjeni sledeći uslovi:
1) obogaćenja sticaoca (povećanje imovine),
2) na tuđ račun (osiromašenja drugog lica),
3) odsustva osnova (osnov je ono što pravno objašnjava prenos vrednosti iz jedne imovine u drugu).
Obogaćenje sticaoca postoji u slučaju kada dođe do povećanja imovine sticaoca nastale uvećanjem imovine ili sprečavanjem da se imovina umanji. Uvećanje imovine, u ovom slučaju, se ostvaruje povećanjem aktive ili smanjenjem pasive do kojeg je po redovnom toku stvari trebalo da dođe.
Osiromašenje drugog lica nastaje kada obogaćenje jednog dovede do osiromašenja drugog lica, odnosno do umanjenja njegove imovina, pri čemu i obogaćenje i osiromašenje treba da su međusobno uslovljeni – ono što se pojavljuje kao obogaćenje u imovini sticaoca se javlja kao osiromašenje u imovini drugog lica poverioca. U ovom slučaju je nastanak ovih promena posledica istog uzroka.
U slučaju sticanja bez odsustva osnova, obogaćenje sticaoca je neosnovano – do njega sticalac dolazi bez punovažnog osnova. Svako bogaćenje neutemeljeno na zakonu ili pravnom poslu se smatra neosnovanim. Do neosnovanog obogaćenja može doći ili kada uopšte nije postojao punovažan osnov ili kada je postojao punovažan osnov, ali je kasnije otpao, ili kada se očekivani osnov ne ostvari.