Zakon o radu definiše uslove i način stupanja na rad odnosno zasnivanje radnog odnosa zaposlenog kod poslodavca. Prema zakonu, svaki zaposleni ima pravo na zaradu. Zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu, koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.
Zakon o radu definiše zaradu kao sva primanja iz radnog odnosa,
a koja se sastoje od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, zarade po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu poslodavca (nagrade, bonusi i sl.)
i drugih primanja po osnovu radnog odnosa, u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu. Zarada sadrži porez i doprinose koji se plaćaju iz zarade.
Nadalje, zakon propisuje da se svim zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod istog poslodavca, gde se kao rad jednake vrednosti podrazumeva onaj rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti i u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost. Zarada se isplaćuje u rokovima utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu, najmanje jedanput mesečno, a najkasnije do kraja tekućeg meseca za prethodni mesec. Zarada se isplaćuje samo u novcu ukoliko zakonom nije drukčije određeno.
Pored Zakona o radu, zakoni koji bliže određuju zaradu su i drugi zakoni: Zakon o porezu na dohodak građana, Pravilnik o neoporezivom iznosu zarada, Zakon o obaveznim doprinosima za socijalno osiguranje, Zakon o penzijsko – invalidskom osiguranju, Zakon o zdravstvenom osiguranju, Zakon o osiguranju za slučaj nezaposlenosti, Zakon o finansijskoj podršci porodici sa decom, Zakon o praznicima u Srbiji, Pravilnik o načinu i postupku ostvarivanja prava iz zdravstvenog osiguranja, Pravilnik o poreskoj prijavi za porez po odbitku, Pravilnik o uslovima i načinu vođenja računa za uplatu javnih prihoda i rasporedu sredstava sa tih računa.
Struktura zarade zaposlenog je sledeća:
1. osnovna zarade,
2. deo zarade za radni učinak,
3. uvećane zarade.
Osnovna zarada je zarada koja se određuje se na osnovu uslova koji su utvrđeni pravilnikom, potrebnim za rad na poslovima za koje je zaposleni zaključio ugovor o radu i vremena provedenog na radu. Osnovna zarada je proizvod koeficijenta posla i vrednosti radnog časa i broja ostvarenih časova rada u mesecu. Pojedinačni koeficijenti se određuju opštim aktom. Osnovna zarada se može određivati i na osnovu vrste posla.
Deo zarade za radni učinak je onaj deo zarade koji se određuje na osnovu kvaliteta i obima obavljenog posla, kao i odnosa zaposlenog prema radnim obavezama. Svi elementi za utvrđivanje zarade po osnovu radnog učinka moraju, shodno zakonu, biti definisani kolektivnim ugovorom ili pravilnikom o radu.
Uvećanje osnovne zarade je pravo zaposlenog koje se utvrđuje na osnovu elemenata iz opšteg akta i ugovora o radu, a koji se odnose na prekovremeni rad, noćni rad, rad za praznike i minuli rad. Pravo zaposlenog na uvećanje zarade u slučaju rada za praznik koji je neradani dan je 110% od osnovice, za rad noću i prekovremeni rad najmanje 26% od osnovice, dok je za minuli rad (svaku punu godinu ostvarenu u radnom odnosu kod poslodavca) najmanje 0,4% od osnovice.
Zakonom o radu je određen pojam minimalne zarade. Minimalna zarada je zarada za standardni učinak i vreme provedeno na radu i ona se određuje na osnovu minimalne cene rada utvrđene u skladu sa zakonom, vremena provedenog na radu i poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade. Minimalna cena rada utvrđuje se odlukom socijalno-ekonomskog saveta osnovanog za teritoriju Republike Srbije. Minimalna cena rada utvrđuje se po radnom času bez poreza i doprinosa, za kalendarsku godinu, najkasnije do 15. septembra tekuće godine, a primenjuje se od 1. januara naredne godine. Poslodavac, svojim opštim aktima ili ugovorom o radu, utvrđuje sve razloge za donošenje odluke o postojanju minimalne zarade.
Zarada može biti bruto zarada i neto zarada.
Bruto zarada je zarada koja obuhvata neto zaradu uvećanu za porez i pripadajuće doprinose iz zarade. Neto zarada je deo zarade koji poslodavac isplaćuje zaposlenom. Iz ugla poslodavca, ukupni troškovi koje on snosi za zaposlenog, predstavljaju bruto zaradu. Iz ugla zaposlenog, pojam zarade je uži i odnosi se na neto zaradu odnosno onaj iznos koji će na mesečnom nivou primiti za svoj obavljeni rad. Pod pojmom zarade, ovako posmatrano, Zakon o radu definiše bruto zaradu.
