Porez na imovinu je regulisan Zakonom o porezima na imovinu. Pored jasno definisanog pojma poreza na imovinu, poreske obaveza i poreskih stopa, kao i pojma poreskog obveznika, često se javljaju u praksi nejasnoće.
Poznavanje mišljenja nadležnih organa u vezi primene
propisa o porezu na imovinu
su olakšavajuća okolnost za pojedine situacije.
Mišljenje po pitanju poreskog tretmana uplata gotovog novca koje fizičko lice svakog meseca prima na poklon od prijatelja/daljeg rođaka, u slučaju kada ugovor o poklonu nije zaključen, kao i koje dokaze je to fizičko lice dužno da podnese uz poresku prijavu za utvrđivanje poreza na poklon po osnovu navedenih uplata je sledeće:
„Prema odredbi člana 14. stav 2. Zakona o porezima na imovinu („Službeni glasnik RS“, br. 26/01, … i 86/19 – u daljem tekstu: Zakon), porez na nasleđe i poklon se plaća i na nasleđeni, odnosno na poklon primljeni: gotov novac; štedni ulog; depozit u banci; novčano potraživanje; pravo intelektualne svojine, kao i pravo svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, upotrebljavanom plovilu, odnosno upotrebljavanom vazduhoplovu i drugim pokretnim stvarima. Poklonom, u smislu Zakona, ne smatra se prihod fizičkog lica po osnovima koji su izuzeti iz dohotka za oporezivanje, odnosno koji je predmet oporezivanja porezom na dohodak građana, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oporezivanje dohotka građana (član 14. stav 4. tačka 2) Zakona). Ako je vrednost nasleđenih, odnosno na poklon primljenih stvari iz st. 2. i 3. ovog člana, od istog lica u jednoj kalendarskoj godini, po svakom od tih osnova veća od 100.000 dinara, od oporezivanja se izuzima 100.000 dinara u toj kalendarskoj godini po svakom od tih osnova (član 14. stav 7. Zakona). Obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi predmet oporezivanja iz člana 14. st. 2. i 3. Zakona je rezident Republike Srbije za predmet koji se nalazi na teritoriji Republike Srbije, ili u inostranstvu (član 15. stav 2. Zakona).“
Često pitanje je i vreme nastanka poreske obaveze u odnosu na poklon, te u vezi s tim dato je sledeće mišljenje:
„Prema odredbi člana 17. stav 2. Zakona, poreska obaveza u odnosu na poklon nastaje danom zaključenja ugovora o poklonu, odnosno danom overe izjave ili zaključenja drugog akta po osnovu koga se imovina prenosi bez naknade, a ako nije zaključen u pisanoj formi – danom prijema poklona, osim u slučajevima iz st. 3. do 5. tog člana. Ako nasleđe, odnosno poklon koje je predmet oporezivanja u skladu sa članom 14. Zakona, nije prijavljen u smislu člana 35. Zakona, ili je prijavljen neblagovremeno, ili obveznik nema obavezu podnošenja poreske prijave u skladu sa članom 34. Zakona, smatraće se da je poreska obaveza nastala danom saznanja nadležnog poreskog organa za nasleđe, odnosno poklon (član 17. stav 5. Zakona).“
Na pitanje oko poreske stope poreskih obveznika, koji su naslednici poklonodavca shodno naslednim redovima je dato sledeće mišljenje:
„Prema odredbi člana 19. Zakona, obveznici koji se, u odnosu na ostavioca, odnosno poklonodavca, nalaze u drugom naslednom redu po zakonskom redu nasleđivanja (u daljem tekstu: nasledni red), porez na nasleđe i poklon plaćaju po stopi od 1,5%. Obveznici koji se, u odnosu na ostavioca odnosno poklonodavca, nalaze u trećem i daljem naslednom redu, odnosno obveznici koji sa ostaviocem, odnosno poklonodavcem nisu u srodstvu, porez na nasleđe i poklon plaćaju po stopi od 2,5%.“
Često je prisutna velika nedoumica oko oporezivanja poklona i nasledstva rezidenta Republike Srbije u situaciji kada je nasleđeno ili primljeno na poklon u inostranstvu. Na koji način se vrši oporezivanje takve imovine je dato u sledećem mišljenju:
„Prema odredbi člana 22. Zakona, rezident Republike Srbije koji nasledi, odnosno na poklon primi, predmet oporezivanja iz člana 14. st. 2. i 3. Zakona koji se nalazi u inostranstvu, na koje nasleđe, odnosno poklon, je u državi na čijoj teritoriji se taj predmet nalazi porez plaćen, ima pravo na umanjenje poreza na nasleđe i poklon u Republici Srbiji utvrđenog prema odredbama ovog zakona, u visini poreza na nasleđe, odnosno na poklon, plaćenog u toj državi, a najviše do iznosa koji bi se platio primenom odredaba ovog zakona, na nasleđe, odnosno na poklon, ostvaren u toj državi. Prema odredbi člana 33a Zakona, za svrhu oporezivanja porezom na nasleđe i poklon, odnosno porezom na prenos apsolutnih prava, nasleđe i poklon koji su ostvareni – primljeni u stranoj valuti, odnosno prenos apsolutnih prava izvršen uz naknadu u stranoj valuti, konvertuje se iz strane valute u dinar, na dan nastanka poreske obaveze, po kursu za konverziju iznosa iz strane valute u dinar uređenim zakonom kojim su uređeni poreski postupak i poreska administracija.“
Način oporezivanja poklona koji nije poklonoprimac dobio na osnovu tipičnog ugovora o poklonu, već je nastao kao svako raspolaganje kojim je na račun poklonoprimca, bez obaveze protivčinidbe umanjena imovina poklonodavca je pojašnjen sledećim mišljenjem:
„Prema tome, kad fizičko lice od drugog fizičkog lica, u toku jedne kalendarske godine (odjednom ili putem više mesečnih uplata) primi isključivo novac u iznosu do 100.000 dinara, bez obaveze protivčinidbe po osnovu tog primanja, to primanje novca nije predmet oporezivanja porezom na poklon. U tom slučaju se poreska prijava za utvrđivanje poreza na poklon ne podnosi. Kad fizičko lice od drugog fizičkog lica (odjednom ili putem više mesečnih uplata), u toku jedne kalendarske godine primi isključivo novac u iznosu većem od 100.000 dinara, bez obaveze protivčinidbe po osnovu tog primanja, ostvarena vrednost poklona preko 100.000 dinara predmet je oporezivanja porezom na nasleđe i poklon, osim u slučaju kada se takva uplata gotovog novca smatra prihodom fizičkog lica po osnovima koji su izuzeti iz dohotka za oporezivanje, odnosno koji je predmet oporezivanja porezom na dohodak građana, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oporezivanje dohotka građana. Dakle, ukoliko konkretna uplata gotovog novca nema karakter prihoda fizičkog lica po osnovima koji su izuzeti iz dohotka za oporezivanje, odnosno koji je predmet oporezivanja porezom na dohodak građana, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oporezivanje dohotka građana, već je u pitanju poklon gotovog novca u smislu odredbe člana 14. stav 2. tačka 1) Zakona, za ostvareni poklon gotovog novca koji je predmet oporezivanja porezom na nasleđe i poklon, poklonoprimac kao obveznik poreza na nasleđe i poklon dužan je da u propisanom roku podnese poresku prijavu za utvrđivanje poreza po tom osnovu.“
