Postupak osnivanja apoteke, kao zdravstvene ustanove koja obezbeđuje primarnu zdravstvenu zaštitu, je regulisan Zakonom o zdravstvenoj zaštiti i Pravilnikom o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe.
Shodno zakonskim regulativama iz oblasti zdravstvene zaštite, razlikuju se dve forme apoteke:
1. apoteka kao zdravstvena ustanova,
2. apoteka kao privatna praksa (preduzetnik).
Osnovne razlike između forme obavljanja apotekarske delatnosti proizilaze iz potrebnog kadra, prostora i opremljenosti apoteke, a što je zakonom i pravilnikom strogo propisano.
Osnivač apoteke zdravstvene ustanove može biti pravno ili fizičko lice, dok je kod apoteke privatne prakse osnivač uvek fizičko lice (farmaceut). Kadar koji je potreban za formu apoteke zdravstvene ustanove su dva diplomirana farmaceuta i jedan farmaceutski tehničar sa srednjom stručnom spremom, dok je kod privatne apoteke neophodan kadar jedan diplomirani farmaceut. Oprema koja je potrebna za apoteku zdravstvenu ustanovu je u većem obimu u odnosu na obim opreme za privatnu apoteku, što je i slučaj kod prostora. Za apoteku zdravstvena ustanova je potrebna količina i asortiman lekova takva da mora da zadovolji desetodnevni rad apoteke, dok je kod privatne apoteke to ograničeno na petodnevni rad.
Ma o kojoj formi apoteke se radilo, neophodno je da pre osnivanja, odnosno njene registracije, bude dobijena dozvola Ministarstva zdravlja. Ministarstvo zdravlja, nakon podnošenja Zahteva od strane potencijalnog osnivača apoteke, izdaje dozvolu za osnivanje apoteke tek pošto je utvrđeno od strane farmaceutskog inspektora da je osnivač ispunio sve uslove za rad apotekarske ustanove, odnosno privatne prakse. Pripisani uslovi su:
a) za osnivača – privatna (pravna ili fizička lica osnivači) ili javna svojina apotekarske ustanove gde osnivač ne mora biti zdravstveni radnik, dok je za osnivača privatne apoteke uslov da mora biti zdravstveni radnik (nezaposleni ili u penziji),
b) za ogranak apoteke – privatna apoteka ne može imati ogranak (jer je u formi preduzetničke radnje), dok apoteka zdravstvena ustanova može imati ogranke uz prethodno ispunjavanje propisanih uslova za otvaranje i rad ogranaka apoteke (registruje u registar privrednog suda),
c) za potreban kadar – važe stroži uslovi kod apotekarske ustanove u odnosu na privatnu apoteku,
d) za opremu – apotekarske ustanove moraju imati obimniju opremu od one koja je propisana za apotekarsku praksu što proizilazi i iz obima delatnosti, kao i vrste poslova,
e) za prostorije – pored opštih uslova za obe forme apoteka (zvučna, termo i hidro izolacija, pristup električnoj i telefonskoj mreži, vodovodu, kanalizaciji i grejanju, temperatura), postoje i posebni uslovi zavisno od forme (za osnivanje apotekarske ustanove prostorija mora biti površine 45 m², dok je za apotekarsku praksu propisana površina 30 m²),
f) za količinu obezbeđenih lekova – apotekarska ustanova mora da ima lekove u asortimanu i onoj količini koja je dovoljna za desetodnevni nesmetani rad apoteke, a privatna apoteka mora obezbediti po asortimanu i količini lekove dovoljne za petodnevni rad.
Kada se ispune svi propisani uslovi i Ministarstvo zdravlja izda dozvolu za osnivanje apoteke, pristupa se njenom osnivanju i registraciji. Zavisno od forme, osnivanje i registracija se vrše u različitim registrima:
– apotekarska praksa se upisuju u Registar privrednih subjekata pri APR-u, u formi preduzetnika, gde se rešenje dobija nakon 3 do 5 dana,
– apotekarska ustanova se upisuje u Registar apotekarskih ustanova koju vod Agencija za privredne registre, uz podnošenje propratne dokumentacije odnosno pravne akte.
Nakon registracije apoteke, ona je dužna da istakne natpis „Apoteka“ uz navođenje da li je apotekarska ustanova ili privatna apoteka (PR), kao i na vidnom mestu označi ime i prezime odgovornog farmaceuta. Obavezan element kod isticanja obeležja apoteke je apotekarski znak, koji može biti u vidu: čaše sa zmijom, vage, avana i pistil (apotekarski tučak), krsta bele ili zelene boje. Svaka apoteka može imati i svoj logotip u sastavu obeležja apoteke.
Tokom poslovanja apoteka mora da radi savesno i u skladu sa zakonom. U suprotnom, Zakon o zdravstvenoj zaštiti propisuje stroge novčane kazne u slučaju nepridržavanja propisanih pravila rada. Kazne se izriču apotekarskoj ustanovi odnosno apoteci kao preduzetničkoj radnji, a mogu biti izrečene i odgovornom licu koje obavlja apotekarsku delatnost, kao i samom zdravstvenom radniku. Osnov za kažnjavanje može obavljanje delatnosti bez prethodno ispunjenih uslova, ukoliko se ne istakne naziv ili poslovno ime, obavljanje zdravstvene delatnosti koja je u suprotnosti sa rešenjem Ministarstva, ukoliko nema ispunjene uslove u pogledu stručnog usavršavanja zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika.
Advokat za privredno pravo odnosno advokat za privredu može pomoći svojim pravnim savetima i uslugama u pogledu upoznavanja osnivača apoteka sa svim zakonskim normama oko uslova osnivanja, kao i izrade potrebne dokumentacije za dobijanje dozvole za rad. Tokom poslovanja apoteke, advokat za privredno pravo odnosno advokat za privredu pruža usluge konsaltinga i izrade dokumentacije u skladu sa promenama zakonskih normi ili statusnih promena, kao i izradu ugovora ili drugih pratećih pravnih akata nastalih iz poslovnih odnosa sa ostalim privrednim subjektima tokom poslovanja apoteka.
