Tužbom se pokreće parnični postupak u cilju zaštite narušenog subjektivnog prava tužioca. Podnošenjem tužbe se u subjektivnom (stranke) i objektivnom (predmet spora) smislu definiše parnični postupak.
Tužba se podnosi u pismenom obliku, koji po svom sadržaju mora biti u skladu sa odredbama Zakona o parničnom postupku. Do zaključenja glavne rasprave, tužilac ima zakonsku mogućnost da preinači prvobitno podnetu tužbu sudu.
U cilju ostvarenja interesa ekonomičnosti i efikasnosti u rešavanja parničnog spora, nastalog podnošenjem tužbe, u interesu pravosuđa je da do preinačenja tužbe ne dođe. Kako bi se istovremeno zadovoljila i zahtev tužioca da se tužba prilagodi aktuelnim rezultatima parnice i novonastalim okolnostima tokom parničnog postupka, preinačenje tužbe se smatra opravdanim i mogućim uz ispunjenje propisanih zakonskih regulativa u vezi preinačenja tužbe i poštovanja načela da se spreči zloupotreba procesnih ovlašćenja. Dopuštanje preinačenja tužbe u već postojećem sporu i uz korišćenje već prikupljenog procesnog materijala može razrešiti spor i dovesti do pozitivnih rezultata ako se preinačenju tužbe pristupa racionalno.
Preinačenje tužbe je promena istovetnosti zahteva,
povećanje postojećeg ili isticanje drugog zahteva uz postojeći.
Za preinačenje tužbe potreban je pristanak tuženog. Sud može da dozvoli preinačenje tužbe i kada se tuženi tome protivi, ako smatra da bi to bilo celishodno za konačno rešenje odnosa među strankama i ako oceni da postupak po preinačenoj tužbi neće znatno da produži trajanje parnice. Ukoliko se tuženi upusti u raspravljanje po preinačenoj tužbi, a da se nije se pre toga protivio tom preinačenju, smatra se da je tuženi prećutno pristao na preinačenje tužbe. Kada sud dozvoli preinačenje tužbe, dužan je da ostavi tuženom dovoljno vremena da on može da se pripremi za raspravljanje po preinačenoj tužbi. O preinačenju tužbe sud uvek donesi odluku, a protiv rešenja kojim se usvaja preinačenje tužbe nije dozvoljena posebna žalba.
Prema zakonu, tužba se ne smatra preinačenom ako je:
– tužilac promenio pravni osnov tužbenog zahteva,
– smanjio tužbeni zahtev,
– promenio, dopunio ili ispravio pojedine navode, tako da usled toga tužbeni zahtev nije promenjen.
Smanjivanje visine tužbenog zahteva predstavlja delimično povlačenje tužbe za koje nije potreban pristanak tuženog.
Razlikuju se dve vrste preinačenja tužbe:
1. subjektivno preinačenje tužbe,
2. objektivno preinačenje tužbe.
Subjektivno preinačenje tužbe postoji kada tužilac, sve do trenutka zaključenja glavne rasprave, svoju tužbu preinači i to tako da umesto prvobitnog tuženog tuži drugo lice. Kod subjektivnog preinačenja tužbe se menjaju parnične stranke.
Kod subjektivnog preinačenja tužbe se mogu javiti sledeće okolnosti:
– tužilac proširuje tužbu na novog tuženog,
– tužilac umesto prvobitnog tuženog tuži drugo lice.
Za subjektivno preinačenje tužbe je potreban pristanak lica koje treba da stupi u parnicu na mesto tuženog. Ukoliko pristane, novotuženo lice mora da primi parnicu u onom stanju u kakvom se nalazi kada u nju stupa. Protiv rešenja prvostepenog suda kojim se ne dozvoljava subjektivno preinačenje tužbe, žalba nije dozvoljena. Subjektivno preinačenje tužbe se retko javlja kada se isti cilj može postići podnošenjem nove tužbe prema licu na koje bi se protivtužba odnosila ili ako se odustaje od tužbe prema prvobitnom tuženom.
Objektivno preinačenje tužbe postoji kada je prisutna promena istovetnosti zahteva, povećanje postojećeg ili isticanje drugog zahteva uz postojeći. Kod objektivnog preinačenja tužbe menja se tužbeni zahtev. Objektivnim preinačenjem tužbe se ne smatra ukoliko tužilac menja pravni osnov tužbenog zahteva, smanji tužbeni zahtev ili ako dopuni, menja ili ispravlja pojedine navode tužbenog zahteva.
Kod objektivnog preinačenja tužbe se mogu javiti sledeće okolnosti:
– tužilac tužbu preinačuje pre zaključenja glavne rasprave u skladu sa stvarnom nadležnošću suda, te sud nema ovlašćenja da ulazi bliže razloge zbog kojih tužilac takvu radnju preduzima, niti da preinačenje tužbe prihvati ili ne,
– tuženi se protivi preinačenju tužbe, te sud ima pravo da preispituje i ocenjuje razloge zbog kojih se tuženi protivi preinačenju, te da preinačenje tužbe usvoji.
Najčešće se objektivno preinačenje tužbe javlja u vidu proširivanja postojećeg zahteva – sporovi za naknadu štete, sporovi zbog telesnog oštećenja.
Advokat za građansko pravo pruža usluge iz oblasti građanskog prava, koje obuhvataju i pokretanje tužbe pred nadležnim organima u cilju zaštite narušenog subjektivnog prava tužioca. Advokat za građansko pravo vrši sve pravne radnje tokom pokrenutog parničnog postupka u ime zainteresovanih strana, te u tom smislu vrši i postupak preinačenja tužbe do zaključenja glavne rasprave. Advokat za građansko pravo preinačenje tužbe vrši ili kao promenu istovetnosti zahteva, povećanja postojećeg ili isticanja drugog zahteva uz postojeći, a u skladu sa interesima stranke koju zastupa i novonastalim okolnostima u vezi prvobitne tužbe.