Razvod braka može biti sporazumni ili razvod po tužbi.
Sporazumni razvod braka je takav razvod braka
čije je osnovno obeležje
saglasnost supružnika da se razvedu.
Sporazumni razvod braka se javlja u slučaju kada se postupak prekida braka pokreće predlogom za sporazumni razvod braka. Predlog za sporazumni razvod braka mogu sačiniti supružnici ili advokat za razvod. Supružnici imaju pravo na razvod braka sporazumno samo ako zaključe sporazumni predlog u pisanoj formi, odnosno sačine pismeni sporazum o razvodu.
Predlog za sporazumni razvod supružnici ili advokat za razvod podnose nadležnom sudu u mestu prebivališta ili boravišta nekog od supružnika, odnosno u mestu njihovog poslednjeg zajedničkog prebivališta.
Sporazum o razvodu obavezno sadrži i dva prateća elementa u pisanoj formi:
1. pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava,
2. pismeni sporazum o deobi zajedničke imovine.
1. Pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava – oblici i elementi
Pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava može imati dva oblika. Prvi oblik sporazuma o vršenju roditeljskog prava podrazumeva sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava, dok se kod drugog oblika sačinjava sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava. U oba slučaja je od značaja angažovanje advokata za razvod, kao lica stručnog za sastavljanje sporazuma, ispunjavanje njegove zakonske forme i navođenje bitnih pitanja od značaja za razvod.
Ukoliko supružnici odluče da roditeljsko pravo vrši samo jedan roditelj, sporazum o vršenju roditeljskog prava mora da obuhvati:
– sporazum o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju koji će to pravo vršiti,
– sporazum o visini doprinosa za izdržavanje deteta koje plaća drugi roditelj,
– sporazum o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem koji ne vrši sporazumno roditeljsko pravo (učestalost viđanja, vreme trajanja viđanja, mesto viđanja, prisustvo trećih lica).
Ukoliko sud proceni da pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava ne odgovara najboljim interesima deteta ili dece, može ga odbaciti i njihove odnose urediti na drugi način.
2. Pismeni sporazum o deobi zajedničke imovine supružnika
Prema Porodičnom zakonu, deoba zajedničke imovine supružnika podrazumeva utvrđivanje suvlasničkog odnosno supoverilačkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini.
Zajednička imovina supružnika je sva ona imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku, a koja mora ne samo formalno već i faktički da postoji. Zajedničkom imovinom supružnici upravljaju i raspolažu zajednički i sporazumno. Jedan od supružnika ne može, ukoliko nema saglasnosti drugog supružnika raspolagati svojim udelom u zajedničkoj imovini, niti taj deo imovine može opteretiti nekim pravnim poslom (hipoteka). U slučaju da posle prestanka braka dođe do uvećanja vrednosti zajedničke imovine, svaki supružnik ima pravo na potraživanje u novcu, odnosno pravo na udeo u uvećanoj vrednosti srazmerno svom doprinosu uvećanju onoga što predstavlja njihovu zajedničku imovinu.
Deoba zajedničke imovine može se vršiti kako za vreme trajanja braka, tako i posle njegovog prestanka, što se dostavlja u vidu napomene pismenog sporazuma o deobi imovine. Advokat za razvod može, po ovlašćenju supružnika, sačiniti pismeni sporazum o deobi imovine.
Kada supružnici zaključe sporazum o deobi zajedničke imovine, tada je u pitanju sporazumna deoba zajedničke imovine supružnika. Ona mora da zadovolji propisanu pravnu formu tako što je propisano da se sporazum o deobi zajedničke imovine zaključuje u obliku javnobeležnički potvrđene isprave. Pretpostavka Zakona je da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki. Kada postoji nesrazmernost u udelima supružnika u imovini, supružnici mogu da se sporazumeju oko srazmere deobe imovine u skladu sa sporazumom o vršenju roditeljskog prava i imovinskom stanju roditelja koje to pravo vrši.
