Kapitalna dobit je svaki prihod koji obveznik ostvari prodajom odnosno drugim prenosom uz naknadu. Kapitalni dobitak predstavlja razliku između prodajne cene prava, udela i hartija od vrednosti i njihove nabavne cene, ostvarenu prenosom:
1) stvarnih prava na nepokretnostima,
2) autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine,
3) udela u kapitalu pravnih lica, akcija i ostalih hartija od vrednosti,
4) investicione jedinice, osim investicionih jedinica dobrovoljnih penzijskih fondova, otkupljene od strane otvorenog investicionog fonda, u skladu sa zakonom kojim se uređuju otvoreni investicioni fondovi,
5) investicione jedinice alternativnog investicionog fonda, u skladu sa zakonom kojim se uređuju alternativni investicioni fondovi,
6) digitalne imovine.
Postoje i određene okolnosti kada se prodaja odnosno prenos ne smatraju kapitalnim dobitkom. Kapitalnim dobitkom se ne smatra razlika nastala prenosom prava, udela ili hartija od vrednosti, kada je ona nastala kao:
• nasleđe u prvom naslednom redu,
• prenos između bračnih drugova i krvnih srodnika u pravoj liniji,
• prenos između razvedenih bračnih drugova, a u neposrednoj je vezi sa razvodom braka,
• prenos dužničkih hartija od vrednosti čiji je izdavalac Republika, Autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave ili Narodna banka Srbije,
• prenos prava, udela ili hartija od vrednosti koje je pre prenosa obveznik imao u svom vlasništvu neprekidno najmanje deset godina.
Prihod od kapitalnog dobitka podrazumeva pozitivnu razliku
između prodajne i nabavne vrednosti stvari
koja je predmet prodaje ili prenosa uz naknadu.
Nabavna cena može biti cena po kojoj je obveznik stekao pravo ili cena koju je utvrdio poreski organ u skladu sa Zakonom. Prodajna vrednost je vrednosti po kojoj je predmetna stvar (nepokretnost, autorsko pravo, udeo u kapitalu pravnih lica) prodata odnosno ugovorena ili je to tržišna cena koju je utvrdio poreski organ.
Utvrđivanje poreza na prihod od kapitalnog dobitka vrši se u skladu sa odredbama Zakona o porezu na dohodak građana. U skladu sa Zakonom, obveznik poreza na kapitalnu dobit je svako fizičko lice (i preduzetnik) i pravno lice, koje je izvršilo prenos prava, udela i hartija od vrednosti. Plaćanje poreza na prihod od kapitalnog dobitka je obaveza prodavca. Svako neprijavljivanje poreza vodi u poreski prekršaj ili se može smatrati poreskom utajom.
Utvrđivanje poreza na kapitalnu dobit kod prodaje odnosno prenosa nepokretnosti se vrši tako što se nabavna cena uvećava indeksom rasta cena na malo od dana sticanja nepokretnosti do dana njene prodaje i umanjuje se po osnovu amortizacije. U ovom slučaju je stopa poreza na kapitalnu dobit 15% na tako utvrđenu razliku u vrednosti, što predstavlja poresku osnovicu. Obavezu podnošenja prijave i plaćanja poreza imaju samo vlasnici (prodavci) koji imaju svojinu tj. vlasništvo na nepokretnosti.
Ukoliko je predmet prometa odnosno prenosa pravo, udeo ili hartiju od vrednosti koju je obveznik stekao poklonom ili nasleđem, nabavnom cenom se smatra ona cena po kojoj je poklonodavac, odnosno ostavilac stekao to pravo, udeo ili hartiju od vrednosti. U slučaju da se ta cena ne može utvrditi, onda se nabavnom cenom smatra njihova tržišna vrednost u momentu sticanja tog prava, udela ili hartije od vrednosti od strane poklonodavca, odnosno ostavioca, a utvrđuje je nadležni poreski organ. Ako je pravo, udeo ili hartiju od vrednosti stečeno ugovorom o doživotnom izdržavanju, nabavnom cenom se smatra tržišna cena prava, udela ili hartije od vrednosti koja je uzeta ili mogla biti uzeta kao osnovica poreza na prenos apsolutnih prava u momentu njihovog sticanja od strane obveznika.
Mišljenje Ministarstva finansija u vezi poreza na kapitalnu dobit:
„S tim u vezi, ukoliko obveznik, koji pored pretežne delatnosti, u svom osnivačkom ili nekom drugom aktu kojim se određuju delatnosti koje obavlja, ima navedenu i delatnost koja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje klasifikacija delatnosti i registar jedinica razvrstavanja, sadrži aktivnosti u vezi sa nekretninama (konkretno kupovinu i prodaju nekretnina, za sopstveni račun, koja obuhvata, između ostalog, kupovinu i prodaju zemljišta – podgrupa delatnosti 70120), nabavi zemljište, koje u skladu sa propisima o računovodstvu i MRS direktno klasifikuje kao stalno sredstvo koje se drži radi prodaje i evidentira se na računu 141 (zemljište namenjeno prodaji), prodajom takvog zemljišta (koje je nabavljeno radi dalje prodaje, a ne kao osnovno sredstvo za obavljanje delatnosti), obveznik, prema našem mišljenju, ne ostvaruje kapitalni dobitak u smislu Zakona, već ostvaruje poslovne prihode od prodaje, koji se kao takvi evidentiraju u njegovim poslovnim knjigama (Ministarstvo finansija Republike Srbije, br. 430-01-00312/2009-04 od 29. 12. 2009. godine). Prihod koji po osnovu prenosa nepokretnosti fizičko lice ostvari kao razliku između prodajne i nabavne cene nepokretnosti, oporezuje se porezom na kapitalni dobitak po poreskoj stopi koja je bila na snazi u vreme prenosa nepokretnosti, kao momenta nastanka poreske obaveze – mišljenje Ministarstva finansija, br. 07-00-452/2017-04 od 12.7.2017. godine. Saglasno odredbi člana 72. stav 1. tačka 1) Zakona o porezu na dohodak građana, kapitalni dobitak, odnosno gubitak u smislu ovog zakona predstavlja razliku između prodajne cene prava, udela i hartija od vrednosti i njihove nabavne cene, ostvarenu prenosom stvarnih prava na nepokretnostima. Pod prenosom iz stava 1. ovog člana smatra se prodaja ili drugi prenos uz novčanu ili nenovčanu naknadu (član 72. stav 2. Zakona).“
U određenim situacijama, shodno Zakonu o porezu na dohodak građana, postoje određene olakšice kod poreza na kapitalnu dobit, pa čak i to da obveznik može biti oslobođen od plaćanja ovog poreza ili da ima pravo na povraćaj ako ga je već platio.
Obveznik, koji sredstva ostvarena prodajom nepokretnosti u roku od 90 dana od dana prodaje uloži u rešavanje svog stambenog pitanja ili stambenog pitanja članova svoje porodice (domaćinstva) je oslobođen poreza na ostvarenu kapitalnu dobit. Obvezniku koji u roku od 12 meseci sredstva ostvarena prodajom uloži u rešavanje svog stambenog pitanja ili stambenog pitanja članova svoje porodice (domaćinstva) ima pravo na povraćaj plaćenog poreza na kapitalnu dobit. Ako obveznik uloži samo deo sredstava ostvarenih prodajom nepokretnosti, poreska obaveza mu se srazmerno umanjuje. U svim slučajevima se domaćinstvom obveznika smatra zajednica života obveznika, njegovog supružnika, obveznikove dece, obveznikovih usvojenika, dece njegovog bračnog druga, usvojenika njegovog bračnog druga, obveznikovih roditelja, obveznikovih usvojitelja, roditelja njegovog supružnika, usvojitelja njegovog supružnika sa istim prebivalištem kao i poreski obveznik.
Obveznik koji novčana sredstva ostvarena prodajom digitalne imovine u roku od 90 dana od dana prodaje uloži u osnovni kapital privrednog društva rezidenta Republike u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica, odnosno u kapital investicionog fonda osnovanog u skladu sa zakonima kojima se uređuju investicioni fondovi, a čiji se centar poslovnih i investicionih aktivnosti nalazi na teritoriji Republike, oslobađa se 50% poreza na kapitalni dobitak.
Poresku prijavu za plaćanje poreza na kapitalni dobitak obveznik podnosi odeljenju Republičke uprave javnih prihoda za teritoriju opštine na kojoj se predmetna nepokretnost nalazi i to u roku od 10 dana od dana zaključenja ugovora o prenosu koji se smatra danom nastanka poreske obaveze.
Vezano za porez na kapitalnu dobit, advokat za poresko pravo vam može pomoći kod:
• utvrđivanja da li je vlasnik odnosno prodavac u obavezi da plati porez na kapitalnu dobit,
• utvrđivanje iznosa koji bi trebalo da se plati,
• utvrđivanje prava na povraćaj plaćenog poreza ili ostvarivanja određenih poreskih olakšica,
• provere da li je na ispravan način utvrđena poreska osnovica,
• pisanje žalbe na poresko rešenje i prigovora na zapisnik,
• podnošenje poreske prijave nadležnom organu.
